Niet-medicamenteuze behandeling van parkinson: PARAMEDICI

 

Behalve medicamenteuze behandeling zijn er ook mogelijkheden voor begeleiding van paramedici zoals fysiotherapie, ergotherapie, logopedie. Door het land zijn er gespecialiseerde paramedici. Zij zijn aangesloten bij een netwerk Parkinsonnet. Met behulp van een zorgzoeker is een gespecialiseerde therapeut in uw buurt te vinden

 

Ook kan begeleiding van een gespecialiseerde psycholoog of diëtist wenselijk zijn. Zij zijn ook aangesloten bij Parkinsonnet. Tevens werken we samen met een gespecialiseerde psychiater. In toenemende mate wordt gewerkt met multidisciplinaire teams waarin diverse zorgverleners zich bezighouden met de behandeling van de ziekte van Parkinson.

Compensatie mechanismen bij bevriezen ("Freezing")

Tijdens bevriezen van lopen hebben mensen het gevoel dat hun voeten ineens vastgeplakt zijn aan de grond. Hierdoor kunnen ze geen stap meer maken. Of alleen hele snelle stapjes op de plaats.

 

Bevriezen van lopen gebeurt vaak:

-bij het beginnen met lopen

-bij het lopen door een deur

-onder tijdsdruk

-tijdens het draaien

-door angst voor bevriezen

-als u twee dingen tegelijk wilt doen

 

Een ander loopprobleem dat er alleen op bepaalde momenten is, is festinatie’. Bij festinatie gaan mensen steeds sneller lopen en met steeds kleinere stapjes. De stapjes kunnen zo klein worden dat het overgaat in bevriezen van lopen. Het bovenlijf leunt vaak ook te veel naar voren. Daardoor kunt u voorover vallen.

 

Het sturen van het lopen gebeurt niet op één plek in de hersenen. Het is ingewikkeld. Om goed te kunnen lopen zijn verschillende onderdelen van het lichaam nodig: de hersenen, de hersenstam en het ruggenmerg. Deze onderdelen moeten tegelijk werken.

 

Bij mensen met parkinson werken deze onderdelen soms niet meer goed met elkaar samen. Er is bijvoorbeeld te weinig dopamine, een stofje in de hersenen. Van andere stofjes kan er ook te weinig zijn, bijvoorbeeld acetylcholine. Dit zorgt voor loopproblemen.

 

Het lijkt erop dat het lopen op verschillende manieren gestuurd kan worden door het lichaam. De onderdelen kunnen dus op verschillende manieren samenwerken om iemand te laten lopen. Lopen zonder nadenken (op de automatische piloot) wordt bijvoorbeeld op een manier gestuurd. Maar met aandacht lopen wordt weer op een andere manier geregeld.

Bij mensen met parkinson werkt vooral de ‘automatische piloot’ niet zo goed. Het lopen gaat dan beter als de aandacht erop gericht is.

De behandeling van zowel continue als episodische loopproblemen bestaat uit medicijnen die het tekort aan dopamine compenseren (dopaminerge medicatie, zoals levodopa). Helaas verdwijnen de loopproblemen niet volledig door medicatie, of kan medicatie niet hoog genoeg gedoseerd worden vanwege bijwerkingen. Daarom is aanvullende revalidatiebehandeling nodig. Een belangrijk onderdeel hiervan is het aanleren van compensatiestrategieën, ook wel ‘trucs’ genoemd. Door het toepassen van deze trucs worden kwetsbare onderdelen van het loopcircuit omzeild, en kan tijdens bevriezen van lopen het loopcircuit weer op gang geholpen worden.

Tijdens het bevriezen van lopen hebben mensen het gevoel dat hun voeten plotseling vastzitten aan de grond, waardoor ze geen stap meer kunnen maken of slechts zeer snelle stapjes op de plaats kunnen maken.

 

Bevriezen van lopen doet zich vaak voor:

  • tijdens het draaien
  • bij het beginnen met lopen
  • bij het lopen door een deur
  • wanneer men twee dingen tegelijk probeert te doen
  • onder tijdsdruk
  • door angst voor bevriezen

Een ander loopprobleem dat alleen op bepaalde momenten optreedt, is festinatie. Bij festinatie gaan mensen steeds sneller lopen met steeds kleinere stapjes, wat kan eindigen in bevriezen van lopen. Het bovenlichaam helt daarbij vaak te veel naar voren, waardoor het risico op vallen toeneemt.

Het sturen van het lopen gebeurt niet op één plek in de hersenen maar is een complex proces waarbij de hersenen, de hersenstam en het ruggenmerg betrokken zijn. Deze onderdelen moeten tegelijk werken om goed te kunnen lopen.

Bij mensen met parkinson kan de samenwerking tussen deze onderdelen verstoord zijn.

Er zijn aanwijzingen dat het lichaam verschillende manieren heeft om lopen te sturen. Lopen zonder nadenken (op de automatische piloot) wordt bijvoorbeeld op een bepaalde manier gestuurd, terwijl bewust lopen weer anders geregeld wordt. Bij mensen met parkinson functioneert vooral de ‘automatische piloot’ niet goed, waardoor het lopen beter gaat als er de aandacht erop wordt gericht.

Levodopa kan sommige loopproblemen verbeteren.  Helaas verdwijnen loopproblemen niet volledig door medicatie, of kan medicatie niet hoog genoeg gegeven worden vanwege bijwerkingen. Daarom is aanvullende bewegingsbehandeling noodzakelijk. Een belangrijk onderdeel hiervan is het aanleren van compensatiestrategieën, ook wel ‘trucs’ genoemd. Door het toepassen van deze trucs worden kwetsbare onderdelen van het loopcircuit omzeild, en kan tijdens bevriezen van lopen het loopcircuit weer op gang geholpen worden.

 

Voorbeelden hiervan zijn: lopen op het ritme van een metronoom, het stuiteren van een bal tijdens het lopen, zijwaarts lopen, of het nabootsen van iemands manier van lopen.

 

Er zijn zeven verschillende soorten trucs:

  • Reageren op externe prikkels;
  • Reageren op interne prikkels;
  • Minder op de balans vertrouwen;
  • Invloed uitoefenen op uw gevoel;
  • Lopen observeren en imiteren;
  • Een nieuw looppatroon gebruiken;
  • Andere manieren van voortbewegen met de benen.

Voor elke truc zijn er verschillende voorbeelden.

Niet elke manier van lopen werkt even goed voor iedere persoon met parkinson. Bij de ene persoon werkt een manier van lopen goed. De andere persoon loopt op die manier juist slechter. Ook kan het per situatie anders zijn. Daarom is het belangrijk om verschillende manieren te proberen. Zo kunt u per situatie uitzoeken welke manier het beste voor u werkt.

 

Op de website van het RadboudUMC Nijmegen staan vele trucs / manieren om beter te lopen (compensatiemechanismen) uitgelegd. U kunt werken aan een stappenplan om de beste strategie voor uw loopprobleem te vinden. 

 

Ook op de website van Parkinsoncafe Berkelland staan veel uitleg en trucs beschreven. 

 

Hieronder is een handige poster die met afbeeldingen enkele trucs samenvat.